Ransomware :: امنیت سایبری سیستم های کنترل صنعتی و اسکادا

سطح مطلب : ساده سیستم عامل مورد نظر : ویندوز

--------------------------------

بعد از نزدیک دو سالی که بنده حقیر در مورد باجگیرافزارها (بدافزارهای باجگیر) تحقیق و پژوهش کردم(در راستای تز کارشناسی ارشد خود: اگرچه در زمان تعریف پروپوزال بسیاری خطر باجگیرافزارها را جدی نمی گرفتند اما امروزه با بالا رفتن این نوع تهدید سایبری حتی در کشور ما ایران کمتر کسی که آشنا با بدافزارها و حملات سایبری باشد از حملات متعدد و خطرناک آنها بی اطلاع است) در این شش ماهه اخیر بارها و بارها دوستان، آشنایان و افراد متعددی که قربانی این نوع از بدافزارهای شدند به بنده مراجعه کردند و تقاضا راهنمایی و راه حل داشتند. به طور کل بنده به همه افراد قربانی که آلوده این نوع بدافزارهای شدند (عموما قربانیان ویندوزی) توصیه می کنم در صورت آلودگی به این نوع بدافزارها در اولین اطلاعی که از حضور آن بر روی سیستم خود پیدا کردید:

اتصال سیستم (دستگاه) را سریعا با شبکه (اینترنت) قطع کنید.(اینکار شاید فرایند باجگیرافزار را با اختلال رو به رو کند از طرفی توجه داشته باشید که اکثر باجگیرافزار های امروزی به راحتی از طریق شبکه منتشر می شوند و اطلاعات به اشتراک گذاشته شده در روی شبکه ، سامانه های ابری اشتراکی و نرم افزارهایی مانند Dropbox را نیز آلوده می کنند.)
سریعا سیستم(دستگاه) خود را خاموش کرده .(اگر توانستید از متن اطلاعیه ای که باجگیرافزار به شما داده یک عکس یا کپی بگیرید تا بتوانید بعدا مشخص کنید که قربانی چه باجگیرافزاری شدید)(فعلا به آدرسی که باجگیرافزار به شما برای پرداخت باج داده نروید!)(اخطار: در برخی باج افزار ها مانند نسخه هایی از Wannacry که غیرHSR هستند و کلید رمز روی سامانه قربانی تولید می شود ، خاموش کردن دستگاه موجب پاک شدن کلید از روی حافظه اصلی دستگاه می شود، در این موارد نباید دستگاه خاموش شود! )
در صورتی که اطلاعات شما برای شما ارزشمند است با یک دیسک Live (ترحیحا نسخه های لینوکسی) سیستم را بالا آورده و ابتدا تمامی منابع(فایل ها) خود که برای شما ارزشمند است اما هنوز آلوده نشده اند(عموما فایل ها آلوده شده یا اصطلاحا رمز شده تغییر نام و تغییر پسوند پیدا می کنند) را به یک محل امن(خارج از سیستم آلوده) منتقل کنید(احتیاط کنید فایل های مشکوک یا آلوده را منتقل نکنید).
اطلاعات منتقل شده را در یک سیستم غیرآلوده (اگر سیستم عامل آلوده شده ویندوز بوده است ترجیحا از نسخه های مختلف لینوکس استفاده کنید و یا در صورت امکان از نسخه دیسک Live مجهز به یک ضدویروس به روز شده) منتقل کنید و توسط یک ضدبدافزار آنها را بررسی کنید.
از اتصال هر حافظه جانبی مانند Cool Disk که اخیرا به سیستم آلوده متصل شده اند به سایر دستگاهها خود داری کنید.
بررسی کنید که اخیرا آیا برنامه،فایل،(عکس،سند و...) ازمنبع غیرمطمئن و یا ضمیمه ایمیل دریافت کرده اید یا خیر
در این مرحله باید به دنبال نوع و مشخصات باجگیرافزاری باشید که سیستم شما را آلوده کرده اند. برای این کار از همان اطلاعیه باجگیرافزار که روی دستکاپ سیستم آلوده و یا درون مسیرهای آلوده شده است می توانید استفاده کنید.(البته نوع اسامی فایل ها و پسوند و تحلیل پویای پروسه هم می تواند به شما کمک کند که البته کاری است اندکی تخصصی) (توجه محتوای برخی اطلاعیه های اخاذی در مورد نوع سیستم رمزنگاری وقدرت باجگیرافزار ها کذب است و ممکن است باجگیرافزار مربوطه آنچنان قدرتمند نباشد) (لینک مفید برای شناسایی: پایگاه شناسایی باجگیرافزار از روی راهنمای بازیابی و یا نمونه فایل های آلوده شما)
در صورتی که متخصص یا کارشناس امنیت می شناسید با وی مشورت کنید و یا با شرکت های تولیدضدویروس(ضدبدافزار) تماس بگیرید و راهنمایی بخواهید. البته تاکید می کنم که حتی تحلیلگران خود این حوزه نیز بدون صرف هزینه از سوی شما وقت برای تحلیل باجگیرافزار شما نمی گذارند چرا که اگر فرد متخصص تجربه تحلیل با نمونه آلوده شده خاص شما(تاکید می کنم که باجگیرافزارها امروزه آنقدر متفاوت و متعدد هستند که تحلیل همه آنها و کسب تجربه در مورد تک تک آنها کاری بسیار زمان بر و دشوار است) را نداشته باشد باید وقت و انرژی زیادی برای بررسی نمونه مورد نظر صرف کند تا نهایتا متوجه شود که آیا می توان بدون پرداخت باج منابع آلوده شده را بازیابی کرد یا نه.
بنابر این به خود شما توصیه می کنم بر اساس اطلاعاتی که از باجگیرافزار آلوده کنند خود بدست آوردید و میزان دانشی که در حوزه رایانه دارید در اینترنت جست و جو کنید و در مورد آن اطلاعات کسب کنید(توجه کنید که اطلاعات زیادی در مورد انواع باجگیرافزارها در وب وجود دارد پس دقت کنید که مقالات و اطلاعاتی را که می خوانید در مورد دقیقا نمونه آلوده کننده سیستم شما باشد نه نمونه های دیگر )توصیه می کنم چنانچه سوال تخصصی در مورد تحلیل فنی هر نمونه باجگیرافزار و امکان بازیابی فایل های سیستم آلوده و نحوه آن به انجمنهای تخصصی bleepingcomputer و KernelMode مراجعه فرمایید چرا که بهترین تحلیل گران این حوزه و متخصصین مربوطه و افرادی که تجربه آلوده شدن توسط انواع باجگیرافزارها را دارند در این پایگاهها فعال هستند و حتی می توانید متوجه شوید که آیا پرداخت باج تضمینی برای بازیابی منابع رمز شده سیستم آلوده را دارد یا اینکه نه. انجمن bleepingcomputer برای هر نمونه باجگیرافزار یک صفحه خاص ایجاد شده است که می توانید به آن مراجعه کنید و در صورتی که شما جز اولین قربانیان نمونه جدید باشید و صفحه ای برای آن وجود نداشته باشد یک Topic برای آن ایجاد کنید تا سایرین به شما کمک کنند.البته این لینک که حاوی جدولی از باجگیرافزارهای مطرح هست می تواند کمک فراوان و سریعی به شما بکند.
بعد از اینکه از نوع باجگیرافزار، نسخه آن و نحوه پرداخت باج و یا بازیابی منابع بدون پرداخت باج مطمئن شدید حال می توانید تصمیم بگیرید که آیا باج را پرداخت کنید یا خیر.البته اخلاقا پرداخت باج کار صحیحی نیست و موجی تشویق مجرمان سایبری برای گسترش و ادامه این قبیل کارهایشان و افزایش مستمر باجگیرافزارها می شود. اگر از قبل روی دیسک خارجی پشتیانگیری کرده باشید که فایل های رمز شده چندان برای شما ارزشی ندارند و می توانید از فایل های پشتیبان خود استفاده کنید. اگر سیستم آلوده ویندوز بوده است حتما بررسی کنید که آیا Restore point شما فعال بوده است یا خیر(راهنمای نمونه ، راهنمای نمونه دوم ) و آیا امکان بازیابی از این طریق وجود دارد یا نه(البته متاسفانه باجگیرافزارهای قدرتمند که ما به آنها High Survivable Ransomwar (HSR)) می گوییم در صورت حتی فعال بودن VSS این اطلاعات این سرویس را پاک می کنند. )بررسی کنید که آیا امکان بازیابی با نرم افزارهای Recovery وجود دارد یا خیر. در بسیاری از موارد برای برخی نمونه های باجگیرافزارها ضعیف ابزاری بازیابی وجود دارد و بدون پرداخت باج می توان فایلها را بازیابی کرد (ما با این نوع باجگیرافزارهای غیر HSR می گویم یا همان LSR).سعی کنید این فرایند را به سرعت انجام دهید چرا که برخی از باجگیرافزارها به شما مهلت زمانی تعیین می کنند و در صورتی گذر از آن مهلت مبلغ اخاذی را بالا می برند و برخی ادعا می کنند که دیگر پرداخت باج برای شما بعد از مهلت مشخص شده ممکن نمی شود(که البته در اکثر موارد اینگونه نیست). اگر بعد از بررسی های لازم از بازیابی اطلاعاتتان ناامید شدید و قصد پرداخت باج را داشتید توجه کنید که در برخی از باجگیرافزارها امکان تست بازیابی اطلاعات آلوده برای چند نمونه محدود وجود دارد پس حتما آن را تست کنید.
در صورتی که مجبور به پرداخت باج شدید بدانید در صورت پرداخت باج نیز تضمینی برای کار کردن ابزارهای ارائه شده یا کلید ارائه شده توسط مهاجم وجود ندارد حتما این موضوع را از سایر قربانیان در اینترنت جست و جو کنید(در بسیاری از موارد تنها درصدی از منابع را بر می گرداند).
در صورت عدم تمایل به پرداخت باج و از سویی عدم توانایی در بازیابی منابع آلوده به شما توصیه می کنم مدتی فایل های آلوده را روی دیسکهایی مستقل و جدا از سیستم نگه داری کنید تا در صورتی که نسخه باجگیرافزار شما LSR باشد و در آینده برای آن ابزاری جهت بازیابی اطلاعات بدون پرداخت باج ارائه شود بتوانید آنها را بازیابی کنید.
در نهایت به شما توصیه می کنم که حتما به شکل مستمر از اطلاعات خود پشتیبان بگیرید و در محلی جدا از سیستم خود ذخیره کنید،Restore point سیستم خود را فعال کنید .همیشه از ضد بدافزار به روز استفاده کنید و از سویی هیچگاه برنامه ها و فایل هایی را که نمی شناسید مخصوصا در ضمیمه ها ایمیل دانلود و بازنکنید حتی اگر یک فایل سند آفیس، عکس ، یا یک فایل js باشد.

لینک های مفید :

ترندمیکرو

توصیه می کنم جهت آشنایی بیشتر با باجگیرافزارها، انواع آنها ،ماهیت رفتاری آنها،و راههای تشخیص آنها به پایان نامه یا مقالات ذیل در صورت دسترسی مراجعه کنید :

احمدیان مرج، محمد مهدی، چارچوبی مبتنی بر تحلیل رفتار برنامه به‌منظور تشخیص باجگیر‌افزارها ، کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، 1394.

Ahmadian, Mohammad Mehdi and Hamid Reza Shahriari. "2entFOX: A Framework for High Survivable Ransomwares Detection" Information Security and Cryptology (ISCISC), 2016 13th International Iranian Society of Cryptology Conference on. IEEE, 2016

Ahmadian, Mohammad Mehdi, Hamid Reza Shahriari, and Seyed Mohammad Ghaffarian. "Connection-monitor & connection-breaker: A novel approach for prevention and detection of high survivable ransomwares." Information Security and Cryptology (ISCISC), 2015 12th International Iranian Society of Cryptology Conference on. IEEE, 2015.

*** با عضویت در کانال تلگرام از مطالب بیشتر، فیلم ها و به روزرسانی های محتوای وب نوشت مطلع شوید.***

مطالب مرتبط:

Ransomware که ما از واژه معادل «باجگیرافزار» برای آن استفاده می کنیم از ترکیب دو کلمه Ransom به معنای خون‌بها و Malware به معنای بدافزار تشکیل‌شده است. به‌طور عام باجگیرافزارها گونه ای از بدافزارها هستند که بعد از آلوده‌سازی یک سیستم رایانه‌ای دسترسی به سیستم و یا منابع آن را محدود می‌سازند، سپس طراح باجگیرافزار در ازای دریافت باج از قربانی، محدودیت ایجادشده را برطرف می‌کند [۱]. عملیات تخریبی باجگیرافزارها را می‌توان نوعی حمله ممانعت از خدمات و یا بهتر بگوییم ممانعت از منابع دانست که در حقیقت نقض ویژگی دسترس‌پذیری از نگاه امنیتی است . به طور کلی فرایند عملیاتی اکثر باجگیرافزارها به شکل ذیل می‌باشد. مراحل آن در ادامه توضیح داده می شود[۲].